|
قُلْ مَا أَنفَقْتُم مِّنْ خَيْرٍ فَلِلْوَالِدَيْنِ
(Айтинг: қандай яхшилик қилсангиз ота-онага қилингиз) дейиляпти. Яъни, агар сарфлайдиган бўлсангизлар, сарфинглар ҳалолдан бўлсин ҳамда ота-она, қариндош-уруғ ва ҳоказоларга бўлсин.
Шундан сарфнинг сарф қилувчилар билан боғланиши англашилади. Сарф яъни, садақа Аллоҳга яқинлик ҳосил қилувчи амал бўлгани эътибори билан бу иш мандуб амал ҳисобланади.
Бу муборак оятнинг якуни ҳам фикримизни таъкидлайди.
وَمَا تَفْعَلُواْ مِنْ خَيْرٍ فَإِنَّ اللّهَ بِهِ عَلِيمٌ
(Қандай яхшилик қилсангиз, шубҳасиз Аллоҳ уни билгувчидир). Бу ердаги (ما ) шарт маъносидадир. Сарф сарф қилувчи билан боғланган. Шунинг учун у закот ҳақидаги оят билан насх қилинган, деган гап тўғри эмас. Бу оят мандуб садақа ҳақида, закотни баён қилувчи оят эса фарз садақа ҳақидадир.
3. Оят садақа қилишга энг лойиқ кишиларни баён қиляпти. Энг лойиғи, ота-она, ундан қариндош-уруғ ва ҳоказо.
«إِنَّ اللهَ يُوصِيكُمْ بِأُمَّهَاتِكُمْ ثُمَّ يُوصِيكُمْ بِآبَائِكُمْ ثُمَّ الْأَقْرَبِ فَالْأَقْرَبِ»
«Албатта Аллоҳ сизларга энг олдин онангларга, ундан кейин отангларга, ундан кейин яқин қариндошингларга, ундан кейин ўша яқин қариндошинглардан кейинги яқин қариндошингларга яхшилик қилишни буюради». (Демак, қариндош қанчалик яқин бўлса, ўшанча яхшилик қилинишга лойиқроқ бўлади).101
«سُئِلَ رَسُولُ اللهِ: يَا رَسُولَ اللَّهِ مَنْ أَبَرُّ. قَالَ: أُمَّكَ وَأَبَاكَ وَأُخْتَكَ وَأَخَاكَ وَمَوْلاَكَ الَّذِى يَلِى، ذَاكَ حَقٌّ وَاجِبٌ وَرَحِمٌ مَوْصُولَةٌ»
«Пайғамбар с.а.в.га, кимга кўпроқ яхшилик қилай, деган савол берилди: У киши, онангга, отангга, опа-синглингга, ака-укангга, қўл остингдаги қулингга, шундай қилишинг уларнинг ҳаққидир, сенга вожибдир, қариндошчилик ришталарини боғлашдир», дедилар.102
«Бир киши Пайғамбар с.а.в.нинг олдиларига келиб:
- Менинг бир динорим бўлса, уни қаерга сарфлай? - деб сўради.
- Уни ўзингга сарфла, - жавоб бердилар Пайғамбар с.а.в.
- Икки динорим бўлса-чи?
- Уни оилангга сарфла.
(102) Абу Довуд: 4474. Термизий: 2532. Дуррул Мансур: 2/611.
193-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208